Het is geen lichte kost, Benedenwereld. Met zijn ruim 400 pagina’s, plus bijna 40 pagina’s aan noten en bibliografie. Dat zegt ook iets over Macfarlane als schrijver én als persoon. Deze reisjournalist weet wat hij doet, of hij nu een berg beklimt dan wel de lezer door een verhaal leidt. Dat voel je door alles heen. Macfarlane is zelf ten diepste gefascineerd door de onderaardse ruimte en neemt je als goed geïnformeerde gids mee op reis. In precieze en rijke taal doet hij verslag van onderaardse reizen waar je zelfs op papier het benauwd van krijgt.
Hij voert je mee naar potasmijnen die zich uitstrekken tot onder het Engels kanaal, maar net zo goed naar Groenland, waar in het ijs de neerslag van miljoenen jaren geschiedenis ligt. Stel je voor: het stof van een vulkaanuitbarsting een miljoen jaar geleden opgeslagen in een onmogelijk compact samengeperste luchtbel in een gletsjer. Prachtig, maar door klimaatverandering verdwijnt diezelfde gletsjer om al zijn geheimen weer vrij te geven.
Kernafval en grottekeningen
Dit is eigenlijk wat Macfarlane steeds doet. Je de geweldige schoonheid tonen en je dan de menselijke maat voorhouden. Vergeetgaten, foibes, in het Italiaans-Oostenrijkse grensgebied die toegangspoorten zijn naar de langste ondergrondse rivier op aarde, waarvoor speleologen hun leven geven om deze in kaart te brengen. Dezelfde foibes waarin strijdende partijen tijdens de oorlog tegenstanders in gooiden. Alles wat we proberen te begraven, komt vanzelf weer boven, zegt Macfarlane, van onder het ijs begraven kernafval tot onze eigen bloederige geschiedenissen. En dat terwijl er zo veel moois en schoons te bewonderen is ondergronds, terwijl er zoveel te leren valt. Van schimmelnetwerken die nog groter zijn dan het bos waaronder ze groeien tot de grottekeningen van onze voorouders die het duister van de grotten opzochten om er de eerste kunst van de mens te maken.
Conclusie
Dit boek is prachtig, verontrustend en filosofisch tegelijk, wat een geweldige prestatie is voor een schrijver. Misschien ga je hier geen informatie voor je excursies uit halen, maar na het lezen van dit boek blijf je verrijkt achter, aldus recensent Wibo Kosters.
Benedenwereld - Reizen in de diepe tijd. Robert Macfarlane
Paperback. ISBN: 9789025309893. Prijs: € 29,99